DİJİTAL ZEVKLER BAHÇESİNDE BENZERSİZLİK: METAVERSE VE NFT

“Eğer daha sonraları değerli olacaksam şimdi de değerliyimdir. Buğday buğdaydır, insanlar onun en başta çim olduğunu düşünse de.” Vincent van Gogh

Büyük ressam Vincent van Gogh, hayatı boyunca binlerce resim yapmış olmasına rağmen yaşarken sadece bir eserini satabildi. Kendisi çok iyi bilse de insanlığın onun sanatının değerini anlaması ve eserlerinin büyük maddi getiri sağlaması için uzun yıllar geçmesi gerekiyordu. Bugün büyük ustaların paha biçemediğimiz çok sayıda eseri, müzelerin koleksiyonlarında sergileniyor ve satılmaları söz konusu bile değil.

Vincent Van Gogh’un en ünlü tablolarından biri olan Yıldızlı Gece’nin 100 milyon $ değerinde olduğu tahmin ediliyor. Ancak bu tablo, Van Gogh’un başyapıtlarından biridir ve bunun bir bedeli olmadığı yani paha biçilemediği de söylenebilir

SANAT NEDEN BU KADAR PAHALI?

NFT’nin ne olduğunu anlayabilmek için; öncelikle sanat eserlerine milyonlarca doların neden verildiğini anlamak gerekiyor.

Sanat eserlerinin astronomik derecede pahalı olmaları sanatçılarının talebi ile oluşan bir durum değildir. Alıcı, aracı, sanatçı, galeri, fuar, müzayede vb. kişi ve kurumlar arz ve talepleri yaratırlar. Her ne kadar sanat eserleri herhangi bir meta gibi bir değer biçilmesi kolay nesneler olmasa da satışa sunulacak bir sanat eserini fiyatlandırmak açısından; özgünlük, nadirlik, eser kalitesi, restorasyon geçirip geçirmediği gibi birtakım kriterler mevcuttur. Fakat ne yazık ki çoğu zaman asıl öne çıkan popülarite olmaktadır.

Bireylerin sahip olduğu devasa zenginlikler, milyarderlerin en iyi sanat eserlerini kendi özel koleksiyonlarına katma çabasını körüklüyor. Bir milyarder gibi bir yata bir milyar dolar harcayabiliyorsanız birkaç milyon doları da bir tabloya harcamamanız için hiçbir neden yok.

Üstelik kendinize yeni bir yat yaptırmak mümkün, ama yeni bir Yıldızlı Gece, Mona Lisa ya da Zevkler Bahçesi yaptırmanız mümkün değil; bunların herhangi biri piyasaya sürüldüğünde diğer koleksiyoncularla rekabete girmeniz gerekiyor.

Aslında bu sorunun cevabı; “tek, özgün, nadide ve benzersiz olana sahip olarak bir adım önde olma isteğinden” başkası değil.

HIERONYMUS BOSCH – Dünyevi Zevkler Bahçesi

Hollandalı ressam Hieronymus Bosch’un 1503 ve 1504 yılları arasında yaptığı bir tablodur. Bosch bu eserinde bir yanda dünya nimetlerinden zevk alan insanları, diğer yanda ise günahları yüzünden cezalandırılanları anlatmıştır. Bir triptik olan eser 1939’dan beri Madrid’deki Prado Müzesi’nde bulunuyor. Üç parçadan oluşan triptik resim oldukça karmaşık ve yoğun bir anlatıma sahip. Birçok triptik gibi bu eserde 3 farklı sahneden oluşuyor. Resimde solda cennet, sağda cehennem, ortalarında ise dünyevi zevkler bahçesi yer alıyor.

DİJİTAL ZEVKLER BAHÇESİ – METAVERSE

Metaverse; dijital bir evren, sınırları olmayan yeni bir sanal toplumdur. Metaverse öylesine kapsayıcı bir terim haline geldi ki AR/VR uygulamalarından, online oyunlara, NFT tabanlı sanat eserlerinden, merkeziyetsiz finans (DeFi) çözümlerine ya da 5G teknolojisine kadar farklı birçok alanda sıkça anılmaya başlandı.

Metaverse; tüm sanal dünyaların ve internet üzerindeki içeriğin, Artırılmış Gerçeklik (AR), Sanal Gerçeklik (VR) ve blockchain teknolojilerinin kullanılarak birleştirilmesi sonucunda ortaya çıkmış sanal ve gerçek olanın eş zamanlı deneyimlenebildiği yeni bir tür “dijital zevkler bahçesi” diyebiliriz.

NFT NEDİR?

En yalın anlatımla NFT dijital sanat eserlerini ve koleksiyon ürünlerini tescil edilebilir ve satılabilir varlıklar haline getiren dijital sertifikalardır. İngilizce adıyla Non-Fungible Tokens veya kısa adıyla NFT’ler “Takas Edilemez Jetonlar”dır. NFT’ler tek ve eşsizdir, karşılıklı olarak birebir takas edilemezler, yani dünyada hiçbir NFT bir diğeri ile birebir aynı olamaz.

NFT’ler, Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paraları destekleyen veri tabanı olan blok zinciri (blockchain) teknolojisini kullanıyor. Fungible olan Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paraların aksine, NFT’ler benzersiz dijital varlıklardır. Bir örnekle açıklamak gerekirse bugün bir Bitcoin’i veya Ethereum’u parçalara bölerek alıp satın alabilir ve aynı kripto parayı kendi biriminde takas edebilirsiniz. Ancak özel bir dijital varlık olan NFT’nin bir benzeri olmadığı için başka bir token ile takas edilemez. İçsel değeri ise üreticisi veya yatırımcısı tarafından belirlenir.

Beeple – Everydays: The First 5000 Days

NFT ile gündeme gelen kripto sanat kavramı, geleneksel sanat evlerini de kendine çekmeye başladı. 1766 yılında kurulan ve her yıl 80 farklı kategoride 350 açık artırma düzenleyen Christie’s, dijital sanatçı Beeple’ın NFT eserini 69 milyon dolara satın aldı. Beeple mahlaslı Mike Winkelmann sosyal ağlarda yürüttüğü “Everydays,” projesiyle, her gün yeni bir dijital sanat eseri yayınlıyor. Proje bu yıl 14. yılını kutluyor. Christie’s’e satılan eser ise bu projenin ilk 5 bin gününün bir kolajı. Eserin ismi de bunu yansıtıyor: “Everydays: The First 5000 Days”

Bu eseri NFT olarak satın alan kişi eserin “orijinaline” sahip olduğunu belgeleyen “dijital jetona” sahip oluyor. Bu sayede tek ve benzersiz olan orijinal eser artık sonsuza kadar sadece satın alan kişiye ait olacaktır. Mona Lisa tablosunun internette veya basılı ortamlarda milyonlarca kopyası var, ancak orijinalinin her zaman tek bir sahibi olacaktır. NFT’ye dönüştürülmüş dijital sanat eserleri için de aynı durum geçerlidir.

ŞİRKETLER NFT’DEN NASIL FAYDALANABİLİR?

NFT’lerin kurumlar için önemli olmasının başlıca nedenlerinden biri; sanat, müzik ve video gibi dijital dosyaları temsilen kullanabilmeleridir. Sanal gayrimenkulden sanal modaya kadar birçok sanal alanda kullanılabilirler ve NFT’ler bu açıdan da çok yönlüdür.

Sahip oldukları yoğun küresel ilgi sayesinde NFT’ler, pazarlamanın temel direği olan marka tanıtımı ve tüketici iletişimi adına yeni yollar açmıştır.

NFT’ler sayesinde:

Benzersiz marka deneyimi
Marka bilincini arttırma
Yeni nesil ile iletişim kurma
Etkileşimi arttırma
Marka ve ürünlerinize olan ilgiyi arttırma
Yeni bir dünyada var olma

gibi konularda markalar NFT kullanımına başvurabilir, kendi markaları veya sahip oldukları ikonik değerler varsa onları dijitale aktararak, hedef kitleleriyle bağlantı kurabilirler. Böylece hem yukarıda yer alan maddeler pozitif anlamda artarken, maddi anlamda da markaya ek bir değer gelmiş olacaktır.

YATIRIMCILARI İÇİN RİSK VE AVANTAJLARI NELERDİR?

NFT dünyasına bakıldığında dijital ortamda olduğu için birçok avantajıyla birlikte dezavantajı da beraberinde getirdiğini söyleyebiliriz.

Avantajları

Benzersizlik ve Telif Hakkı Koruması

Başlıktan da anlaşılacağı üzere tek olmakla birlikte telif hakkı sadece kişi ve/veya kuruma aittir.

Yeni İş Kollarına ve Modellerine İmkân Vermesi

Özellikle freelance veya tam zamanlı olarak yeni iş alanları oluşmuştur. Yurtdışında faaliyet gösteren bazı kurumlar, marka değerini yansıtacak veya bunu uzun süreli dijital bir aktiviteye dönüştürmek üzere NFT Maker’ları aramaktadır.

Fiziksel ve Dijital Dünya Entegrasyonu

Fiziksel dünya varlıklarının, benzersizliğini koruyarak dijital dünyaya entegre edilmesi NFT’ler ile sağlanabilmektedir. NFT’ler ile fiziksel dünyaya ait hizmetler birleştirilerek dijital dünyada temsil edilebilmektedir.

Güvenlik

NFT’lerin güvenlik konusundaki avantajları iki ayrı boyutta tartışılabilir. İlk güvenlik avantajı, NFT’lerin blok zincir üzerinde üretilmelerinden kaynaklı, değiştirilemez bir şekilde kayıt altına alınabilmeleri ile ilgilidir. Diğer bir güvenlik boyutuysa potansiyel siber saldırıların ortaya çıkartacağı tehditlerdir. Bugüne kadar rapor edilmiş hiçbir NFT saldırısı olmamıştır.

Dezavantajları

Gizlilik

NFT’ler açık blok zincir protokolleri üzerinde geliştirildiğinde, blok zincirin temel özelliklerinden olan şeffaflık konusu sağladığı avantajların yanı sıra dezavantajları olan bir konudur. Blok zincir üzerindeki tüm işlemler gibi, NFT ile ilgili tüm işlemler, transfer bilgileri, fiyat bilgileri gibi veriler açık ve şeffaf bir şekilde takip edilebilecektir.

Yasal Boyut

NFT olarak satın alınan sanat eserinin sahipliği ve orijinalliği blok zincir sistemi ile garanti altına alınabilmektedir. Fakat kripto varlıklarla ilgili henüz birçok ülkede net olmayan yasal boyut, kullanıcı deneyimi ve sahiplik bağlamı da risk unsurlarındandır. Bu zeminde hala tartışmalar ve birçok ülkede yasa koyucu tarafında bir regülasyon üzerine çalışmalar devam etmektedir. Bu konuda hukuki bir netlik olmaması hem üretici hem de tüketici tarafında NFT sahipliği, satın alma ve satış yapma bağlamında dezavantajlardan biri haline gelmektedir.

MARKALARIN ÖRNEK NFT KULLANIMLARI

Taco Bell GIF’leri

Araştırmalar, Y kuşağının %83’ünün ortak değerlerini paylaştıkları markalarla iş yapmayı tercih ettiğini gösteriyor. Bu nedenle markaların destekledikleri şeyleri açıkça göstermeleri gerekiyor. Taco Bell bunu yıllardır yapmanın haricinde Live Más Bursunu desteklemek amaçlı taco temalı NFT GIF’leri satarak bu desteği tamamen yeni bir boyuta taşıdı. NFTacoBells olarak adlandırdıkları 25 tane NFT Rabible’da (bir NFT pazarı) satışa sundukları 30 dakika içinde hepsi tükenmişti. Her bir GIF 1$’lık teklif fiyatıyla açılmış olsa da her biri binlerce dolara satıldı (biri 3,646$’a kadar çıktı hatta).

NFT’leri yaratıp satmak sosyal medyada çok ses getirdiği için Taco Bell için du durum çok akıllıca bir hareket oldu. Taco Bell örneğinde olduğu gibi NFT sayesinde marka güçlenebilir.

Marka farkındalığını arttırmak
İyi bir amacı desteklemek

RTFKT Dijital Spor Ayakkabıları

RTFKT, pek bilinmeyen bir Çinli sanal spor ayakkabı markası, Çin Yeni Yılı için bir NFT spor ayakkabısı tasarlayıp açık artırmaya çıkardığında olan tam da buydu. Ayakkabı 28,000 dolara satıldı!

Bu henüz kurulalı 2 yıl olan bir marka için oldukça etkileyiciydi, özellikle de giyilememenin yanı sıra dokunulmayan bir spor ayakkabı sattıkları düşünülürse. Her ne kadar etkileyici olsa da FEWOCIOUS adlı 18 yaşındaki sanatçı ile birlikte tasarladıkları ve 3 milyon dolara satılan NFT Spor ayakkabısının yanında normal kalıyor.

Kings of Leon ‘When You See Yourself’ Albüm Lansmanı

Müzik piyasasında bu kadar çok müzisyen ve müzik grubunun olması müzik endüstrisini hiç görülmediği kadar rekabetçi bir piyasa haline getirdi. Sadık bir hayran kitlesi oluşturmak ve sürdürmek artık eskisi kadar kolay değil. Leon Kralları da bunu aşmanın bir yolunu “When You See Yourself” albümlerini NFT formatında yayınlamakta buldu.

Kings of Leon, türünün ilk örneği olan bu albüm için üç tür token kullandı. Bir türü özel bir albüm paketi içerirken ikincisi canlı gösterim avantajları sunuyordu. Üçüncü token türü ise özel görsel-işitsel sanat içeriyordu. Albüm tüm müzik platformlarında mevcut olsa da NFT sürümü yalnızca YellowHeart’ta mevcuttu ve fiyatı 50 dolardı.

NFT’lerin satışı yalnızca iki hafta sürdü ve sonrasında bir başka albüm tokenı daha oluşturulmadı. İşte bu tür yaklaşımlar, tokenleri satılabilir koleksiyonlar haline getirdi. Bir albümün ilk defa NFT versiyonunu yayınlayan Kings of Leon, tarih kitaplarındaki yerini aldı.

İlaveten hayranlarının dijital koleksiyona sahip olmalarına izin vererek bir kez daha insanların sempatisini kazandılar. İşte bu tür yaklaşımlar, marka bağlılığını güçlendirmenin mükemmel yollarından yalnızca birisi.

Dünyaca ünlü marka Burberry, oyun sektöründe dijital sahipliğin geleceğinin önünü açan Blankos Block Party’de değiştirilemez bir NFT koleksiyonu başlatmak için Mythical Games ile ortak hareket ettiğini duyurdu. Blankos Block Party, bir blok zincirinde yaşayan Blankos olarak bilinen dijital oyuncaklara sahip, doğası gereği oyunculara doğrulanmış sahiplik ve özgünlük sağlayan çok oyunculu bir parti oyunudur.

Ceek VR Metaverse platformu üzerinde kurulan Metamağaza, kullanıcıların yeni koleksiyonları incelemesine ve internet üzerinden sipariş vermesine olanak tanıyor. Böylece Metaverse evreninde fiziken gitmeden alışveriş yapabiliyorsunuz.

Çinli Teknoloji devi Tencent, yapmış olduğu açıklamada, Çin’in Gansu eyaletindeki UNESCO dünya mirası alanı olan Mogao Mağaraları’nın simgesel duvar resimlerini dijitalleştirmek için Dunhuang Akademisi ile ortaklık kurduğunu açıkladı. Şirket, kültürel miraslarını korumak, korumaya teşvik etmek ve NFT eserlerin benzersiz yönünü kullanarak tüm mirasları geleceğe aktarmak için harekete geçti.

Vincent van Gogh da dediği gibi “Eğer daha sonraları değerli olacaksam şimdi de değerliyimdir.” NFT Eserlerin durumunu anlatan en güzel cümle olarak tarif edebilirim.

Dijital zevkler bahçesinde benzersizlik olarak anlattığımız sanat, metaverse ve NFT ile ilgili ütopik gelişmelerin olacağını aslında biliyoruz ama neler olacağını yaşayarak öğreneceğiz.

Kaynakça

https://www.bundle.app/gundem/dunyanin-en-unlu-tablolarinin-arkasindaki-ilginc-hikayeler-d0e5b0f8-e32e-4a9e-8887-02f38315f7f4